Ροχαλητό και άπνοιες στον ύπνο

Το ροχαλητό είναι ένα σοβαρό ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα που βασανίζει όχι μόνον αυτούς που το εμφανίζουν αλλά και τους συντρόφους τους. Έχει βρεθεί ότι το 40% περίπου των ενηλίκων ροχαλίζουν περιστασιακά ενώ ένα 25% ροχαλίζουν επί καθημερινής βάσης.  Σε σοβαρές περιπτώσεις μάλιστα, το δυνατό ροχαλητό διακόπτεται από συχνά επεισόδια πλήρους απόφραξης της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου για περίπου 5 δευτερόλεπτα, η λεγόμενη υπνική άπνοια.

 Από αυτούς που ροχαλίζουν σε μόνιμη βάση, το 34% ως και 60% εμφανίζει υπνική άπνοια. Οι άνδρες ροχαλίζουν 2 περίπου φορές συχνότερα από τις γυναίκες και έχουν 8 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν άπνοια από τις γυναίκες.

Πού οφείλεται το ροχαλητό ή άπνοια;

Το ροχαλητό εμφανίζεται όταν υπάρξει κάποιου είδους απόφραξη στην ελεύθερη ροή του αέρα από τη μύτη ή από το στόμα προς τους πνεύμονες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα της μύτης όπως το στραβό διάφραγμα, οι υπερτροφικές κόγχες, οι πολύποδες στη μύτη, η χρόνια ρινίτιδα ή οι εξωτερικές παραμορφώσεις της μύτης. Επίσης μπορεί να υπάρχει κάποιο λειτουργικό πρόβλημα στο στόμα ή το λαιμό, όπως υπερτροφία των αμυγδαλών, μακριά σταφυλή ή υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων (τα λεγόμενα κρεατάκια) κυρίως στα παιδιά.

Άλλοι παράγοντες εκτός από τις ανατομικές ανωμαλίες της μύτης, του στόματος και του φάρυγγα, οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα κάποιος να ροχαλίζει και να κάνει άπνοια, είναι το αυξημένο σωματικό βάρος-παχυσαρκία, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η χρήση ηρεμιστικών και υπνωτικών ουσιών, καθώς και η λήψη βαριών γευμάτων πριν από τον ύπνο. Τα παχύσαρκα άτομα με κοντό λαιμό, οι ηλικιωμένοι  άνδρες και οι καπνιστές έχουν την τάση να ροχαλίζουν εντονότερα. Τέλος, η στάση του σώματος κατά τον ύπνο επηρεάζει το ροχαλητό π.χ. στην ύπτια θέση η γλώσσα τείνει να πέφτει προς τα πίσω και στενεύει ή φράσει τον φάρυγγα.

Είναι επικίνδυνο το ροχαλητό; Ποιες είναι οι επιπτώσεις του ροχαλητού και της άπνοιας;

Το ροχαλητό τις περισσότερες φορές δεν είναι επικίνδυνο για τη ζωή του ασθενούς εκτός από το σοβαρό πρόβλημα που δημιουργεί στους συντρόφους τους. Εάν, όμως, συνοδεύεται από επεισόδια άπνοιας, δηλαδή διακοπής της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να πάσχει το άτομο από  το Σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας (ΣΥΑ), το οποίο  έχει πάρα πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ασθενούς και είναι απειλητικό ακόμα και για την ίδια του τη ζωή. Κατά την άπνοια υπάρχει πτώση του οξυγόνου στο αίμα με αποτέλεσμα ο ασθενής να εμφανίσει υψηλή πίεση (υπέρταση), καρδιακές αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια, καρδιακή προσβολή, ακόμα και εγκεφαλικά επεισόδια.
Πότε πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό και πώς μπορεί να σας βοηθήσει;

Το παθολογικό ροχαλητό που συνοδεύεται από άπνοια, έχει ορισμένα ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά που το διακρίνουν από το αθώο ροχαλητό. Συνήθως συνοδεύεται από διαταραχές ύπνου, αίσθημα διαρκούς κόπωσης και εμφάνιση υπνηλίας κατά τη διάρκεια της μέρας, μείωση της αποδοτικότητας στην εργασία, πρωινούς πονοκεφάλους, κακοδιαθεσία, ευερεθιστότητα, αδυναμία μνήμης και συγκέντρωσης , σεξουαλική δυσλειτουργία, ή ακόμα και κατάθλιψη λόγω της κακής ποιότητας ύπνου.

Εάν εμφανίζεται συχνά κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ή υπάρχει μαρτύρια του συντρόφου για έντονο ροχαλητό ή άπνοια τότε πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείτε τον Ωτορινολαρυγγολόγο σας ώστε  να γίνει μια πλήρης ωτορινολαρυγγολογική εξέταση προκειμένου να εντοπιστεί η αιτία της απόφραξης. Η κλινική εξέταση από τον γιατρό μπορεί να αποκαλύψει εάν υπάρχει στραβό ρινικό διάφραγμα στη μύτη, πολύποδες ή αλλεργική ρινίτιδα, μακριά ή και παχιά σταφυλή και μαλακή υπερώα, υπερτροφικές αμυγδαλές και αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), πάχυνση των τοιχωμάτων του φάρυγγα, μεγάλη γλώσσα, μετατοπισμένη προς τα πίσω την κάτω γνάθο, σπανιότερα όγκους που αποφράσσουν την αναπνευστική οδό, κ.ά.

Επίσης, στην περίπτωση σοβαρού ροχαλητού, πρέπει να γίνει «Μελέτη Ύπνου» σε κάποιο Τμήμα Ύπνου σε δημόσιο Νοσοκομείο. Πρόκειται για μία εξέταση που καταγράφει ποικίλες λειτουργίες του οργανισμού κατά τη διάρκεια του ύπνου, όπως, ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, κινήσεις των ματιών, δραστηριότητα των μυών, αναπνευστική προσπάθεια, και το επίπεδο του οξυγόνου στο αίμα. Στη συνέχεια θα πρέπει να διερευνηθούν οι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να διορθωθούν, τόσο αυτοί που αφορούν τις συνθήκες ζωής και τις συνήθειες του ασθενούς, όσο και αυτοί που αντιμετωπίζονται χειρουργικά από το θεράποντα ωτορινολαρυγγολόγο.

Πώς μπορείτε να  μειώσετε την ένταση του ροχαλητού

Υπάρχουν κάποια προληπτικά μέτρα που μπορεί να εφαρμόσει ένας ασθενής για να αποφεύγει την εκδήλωση ροχαλητού, όπως η συχνή σωματική άσκηση, η απώλεια βάρους και η αποφυγή κάποιων φάρμακων πριν από τον ύπνο, π.χ. ψυχοφάρμακα, υπνωτικά και αντιισταμινικά. Η αποφυγή κατανάλωσης οινοπνεύματος, αλλά και ο περιορισμός του καπνίσματος είναι, επίσης, ουσιώδη. Καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση φαγητού τρεις ώρες πριν από τον ύπνο. Τέλος, είναι σημαντικό το άτομο που ροχαλίζει να κοιμάται στο πλευρό και όχι ανάσκελα με ανυψωμένο λίγο το πάνω μέρος του κρεβατιού του.

Ποιες θεραπείες συστήνονται συνήθως;

Η αντιμετώπιση τόσο του απλού ροχαλητού όσο και του συνδρόμου της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας είναι συντηρητική ή χειρουργική. Οι χειρουργικές επεμβάσεις για την αποφρακτική άπνοια τα τελευταία χρόνια έχουν απλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό και μερικές από αυτές εκτελούνται ακόμα και με τοπική αναισθησία και χωρίς ιδιαίτερο πόνο. Συνήθεις επεμβάσεις, αναλόγως  πάντα με το σημείο απόφραξης, είναι η διόρθωση του στραβού ρινικού διαφράγματος και η συρρίκνωση των κογχών που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, από τη μύτη,  η αφαίρεση των αμυγδαλών, η εκτομή της σταφυλής και κατά περίπτωση η αφαίρεση τμημάτων της μαλθακής υπερώας (Σταφυλο-Υπερωιο-Φαρυγγο-πλαστική-U.P.P.P.) ή η σμίκρυνση και η σκλήρυνση  της άνω υπερώας  με Laser ή ραδιοσυχνότητες. Το παιδικό ροχαλητό σχεδόν πάντα αντιμετωπίζεται με αμυγδαλεκτομή και αδενοτομή με άριστα αποτελέσματα.

Όσον αφορά την συντηρητική αντιμετώπιση, η χρήση ρινικής μάσκας (CPAP), κατά τη διάρκεια του ύπνου, αποτελεί την επιλεγόμενη μέθοδο για τα άτομα εκείνα που δεν υπάρχει δυνατότητα αντιμετώπισής τους χειρουργικά ή για εκείνους που συνεχίζουν να εμφανίζουν άπνοιες, μολονότι δεν έχουν ανατομικές ανωμαλίες. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις συστήνεται η χρήση ενδοστοματικού νάρθηκα (μασελάκι) κατά τον ύπνο , όταν το πρόβλημα εντοπίζεται μόνο στη βάση της γλώσσας.

Ανακεφαλαιώνοντας

Το ροχαλητό και η άπνοια,  μπορούν να είναι σημαντική απειλή για την υγεία μας. Η πρόωρη αναγνώριση και η αντιμετώπιση της άπνοιας ύπνου είναι ζωτικής σημασίας  για αυτό είναι προτιμότερο να υποβληθείτε έγκαιρα σε πλήρη ωτορινολαρυγγολογική εξέταση. Το ροχαλητό μπορεί να προληφθεί όταν από τη στιγμή που πρωτοεμφανιστεί γίνει προσεκτική έρευνα ανεύρεσης και αντιμετώπισης των αιτιών του.

Δρ Ιωάννης Μουμουλίδης

Χειρουργός ΩΡΛ

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Aberdeen, Μεγάλη Βρετανία