Εισήγηση του Δημάρχου Αμυνταίου στη Διημερίδα για την ανεργία

Θέλω να ξεκινήσω από ένα ερώτημα: Μήπως είναι οξύμωρο να μιλάμε για ανάπτυξη στην Ελλάδα της κρίσης, της καλπάζουσας ανεργίας, των αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης και της φτώχιας;

Η απάντηση που δίνω είναι ξεκάθαρη, καθώς πιστεύω ότι είναι ο κατάλληλος χρόνος να ξαναδούμε το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας, αλλά και κάθε περιοχής.

Παρ’ όλα αυτά θέλω να επισημάνω ακόμη ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουμε κουραστεί να ακούμε για τις αναπτυξιακές προοπτικές, τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, την αναδιοργάνωση του κρατικού μηχανισμού και άλλα…

Δυστυχώς, δεν βλέπω να έρχονται οι μεγάλες αλλαγές που όλοι προσδοκούμε από το κέντρο. Είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους οι μηχανισμοί που ελέγχουν τη χώρα δεν επιθυμούν τις διαρθρωτικές αλλαγές, που θα ξυπνήσουν τη χώρα από το λήθαργό της και θα κινητοποιήσουν τις υγιείς πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις για μία δυναμική πορεία της Ελληνικής Κοινωνίας.

Έτσι λοιπόν, πιστεύω ότι είναι όχι μόνο επίκαιρο, αλλά και εξαιρετικά χρήσιμο να δούμε την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο, πάντα γνωρίζοντας τον περίγυρο και λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της εθνικής και παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης.

Πριν να το επιχειρήσουμε αυτό πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η περιοχή μας έχει ένα χαρακτηριστικό στοιχείο, που είναι ευλογία και κατάρα: το λιγνίτη.

Η παραγωγή ενέργειας είναι αυτή που χαρακτηρίζει την τοπική οικονομία, με την επιρροή αυτή να αντανακλά άμεσα και με τρόπο έντονο στην τοπική κοινωνία. Δίπλα στο χαρακτηριστικό αυτό πρέπει να βάλουμε τον αγροτικό τομέα και φυσικά τον εναλλακτικό τουρισμό με τοπικές επιχειρήσεις που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε ένα δυσμενές περιβάλλον, καθώς και επώνυμα τοπικά προϊόντα όπως το κρασί. Όμως αυτό που διαφοροποιεί τα χαρακτηριστικά της τοπικής οικονομίας είναι η παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη.

Η παραγωγή ενέργειας δημιούργησε θέσεις εργασίας σε ορυχεία και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, καθώς και παράλληλες δραστηριότητες. Στον αντίποδα η περιοχή έχει σχεδόν καταστραφεί από την εξορυκτική δραστηριότητα και την παραγωγή ενέργειας από τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ. Μπορώ να απαριθμήσω δεκάδες τομείς στους οποίους η παραγωγή ενέργειας έδρασε επιβαρυντικά στο περιβάλλον: την ατμοσφαιρική ρύπανση, την αλλοίωση του τοπίου με τη δημιουργία τεράστιων ζωνών με ορυχεία που θυμίζουν σεληνιακό τοπίο, την υποχώρηση των υπόγειων υδάτων, την υποχώρηση της στάθμης της λίμνης Βεγορίτιδας που έχασε πάνω από το 60% του όγκου της επειδή η ΔΕΗ αντλούσε τα νερά της για να ψύχει τα εργοστάσια, τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, αλλά και ποταμών και λιμνών λόγω πλημμελούς λειτουργίας των βιολογικών καθαρισμών των εργοστασίων της ΔΕΗ και πολλά άλλα που δεν έχουν τέλος.

Επιπρόσθετα, η τοπική οικονομία βρίσκεται σε μαρασμό και βιώνει μία μεγάλη οικονομική κρίση εδώ και δεκαετίες, με κύριο χαρακτηριστικό τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Δυστυχώς, στην περιοχή του λιγνιτικού άξονα η οικονομική κρίση είναι μόνιμη και οι υπόλοιποι τομείς της τοπικής οικονομίας -πλην της παραγωγής ενέργειας- ατροφικοί! Σαν να μην έφτανε αυτό υπάρχει μεγάλη απώλεια πόρων διότι η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας δεν είναι πια στον Στόχο 1 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού φαινόμαστε πλούσιοι λόγω του τζίρου της ΔΕΗ! Τέλος, η αγροτική παραγωγή έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την ανάπτυξη των εργοστασίων και την ταπείνωση του υδροφόρου ορίζοντα, ενώ ο εναλλακτικός τουρισμός δυσκολεύεται να αναπτυχθεί δίπλα στα φουγάρα και το σεληνιακό τοπίο των ορυχείων. Όλα αυτά δημιούργησαν πάγια προβλήματα, που χρειάζεται πολύ δουλειά και κυρίως σημαντικούς οικονομικούς πόρους για να αλλάξουν.

Η παραγωγή ενέργειας στην ουσία δεν επιτρέπει την ανάπτυξη των υπολοίπων κλάδων της οικονομίας και η Πολιτεία δεν έχει τον παραμικρό σχεδιασμό για αυτό.

Φταίει η ΔΕΗ; Μήπως φταίει το κράτος; Φταίνε οι τοπικές κοινωνίες που ανέχτηκαν αυτή την κατάσταση από ένα κράτος που αντιμετώπισε την περιοχή ως κατακτητής και όχι ως Πολιτεία ευαισθητοποιημένη για όλους τους πολίτες της; Μήπως συμβαίνει κάτι χειρότερο, δηλαδή υπήρχε σχεδιασμός να μείνει μία ολόκληρη περιοχή στην φτώχια για να χειραγωγείται ευκολότερα; Αμείλικτα ερωτήματα, που αλίμονο θα μείνουν αναπάντητα!

Όταν αναλογίζομαι την σχέση του τόπου μου με τη ΔΕΗ, ασυναίσθητα το μυαλό μου πηγαίνει στον Κορτέζ και τους Ισπανούς κατακτητές. Δυστυχώς, στον παραλληλισμό αυτό για τον εαυτό μου και τους συνδημότες μου κρατώ το ρόλο των Αζτέκων, που αποψιλώθηκαν από τον πλούτο τους και καταδικάστηκαν σε ιστορική ασυνέχεια.

Η αλήθεια είναι ότι οι δραστηριότητες της ΔΕΗ δεν επιβλήθηκαν στις περιοχές των λιγνιτικών πεδίων, αλλά ξεκίνησαν μία εποχή που η Ελλάδα ήθελε να ορθοποδήσει και φυσικά υπήρχε τεράστια ανεργία. Οι τοπικές κοινωνίες δέχτηκαν με ανάμικτα συναισθήματα την εξορυκτική δραστηριότητα και τα φουγάρα των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας. Από τη μία μεριά ήταν αντιληπτό δια γυμνού οφθαλμού ότι καταστρεφόταν το περιβάλλον του τόπου, αλλά από την άλλη δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας…

Ο καθένας μπορεί να κάνει τον απολογισμό του, αλλά εγώ πιστεύω ότι το ισοζύγιο για την περιοχή είναι αρνητικό.

Αυτό πρέπει να αλλάξει!

Εδώ και δυόμισι χρόνια, που έχω την τιμή να βρίσκομαι στο τιμόνι του Δήμου Αμυνταίου και του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων, έχουμε εγείρει μία σειρά ζητημάτων, που απασχολούσαν μεν την τοπική κοινωνία, αλλά μάλλον επιδερμικά και το κυριότερο δεν υπήρχε ένα συγκροτημένο πλέγμα αιτημάτων έναντι στον ισχυρό τοπικό κοινωνικό εταίρο που είναι η ΔΕΗ. Δημιουργήσαμε το Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων και καταφέραμε με συλλογική δουλειά να συγκροτήσουμε μία agenda θεμάτων, που πιστεύω ότι είναι το ελάχιστο που πρέπει να αποδοθεί στις περιοχές που καταστράφηκαν επειδή προσέφεραν και προσφέρουν επί 60 χρόνια φτηνή ενέργεια στη χώρα συμβάλλοντας στην εθνική αναπτυξιακή προσπάθεια.

Συμβαίνει το οξύμωρο να διεκδικούμε τα αυτονόητα, όμως έχουμε αργήσει! Τόσα χρόνια ευμάρειας και οικονομικής ευρωστίας της ΔΕΗ η τοπική κοινωνία αρκέστηκε σε δωράκια, που συνηθίζω να παρομοιάζω με καθρεφτάκια για τους ιθαγενείς. Σήμερα, σε καιρούς κρίσης και οικονομικών δυσκολιών για τη ΔΕΗ, οι κοινωνίες των περιοχών στις οποίες παράγεται η λιγνιτική ενέργεια διεκδικούν τα δικαιώματά τους στην ύπαρξη και τη συνέχιση της ζωής στις περιοχές των λιγνιτικών πεδίων. Γιατί αν δεν ληφθούν μέτρα η μεταλιγνιτική περίοδος δεν θα είναι βιώσιμη για την περιοχή!

Πολύ σωστά η Πολιτεία φρόντισε τις περιοχές της Θράκης, με υποδομές, με αυξημένα ποσοστά χρηματοδότησης και ειδικές ρυθμίσεις στους κατά καιρούς επενδυτικούς νόμους, με κεφάλαια και υποστηρικτικές δομές. Στον αντίποδα ο Νομός Φλώρινας είναι ο μοναδικός, μαζί με την Πέλλα, που δεν έχει ωφεληθεί από την Εγνατία Οδό. Οι οδικοί άξονες της περιοχής είναι κατασκευασμένοι στη δεκαετία του ’60 και ο δρόμος που οδηγεί στην FYROM είναι καλύτερος στην πλευρά της γειτονικής χώρας. Αυτός είναι ο εθνικός στόχος για την περιοχή που έδωσε φθηνή ενέργεια και βοήθησε στην ανάπτυξη της χώρας τα τελευταία 60 χρόνια: οι υποδομές της να είναι χειρότερες από της FYROM.

Εκτός από τις ελλιπέστατες υποδομές, οι περιβαλλοντικές ζημιές είναι εμφανείς σε κάθε γωνιά αυτού του τόπου. Ζητάμε επιτακτικά να αποδοθούν τα ανταποδοτικά τέλη που πρέπει να πληρώνει η ΔΕΗ για την παραγωγή ενέργειας και την εξόρυξη λιγνίτη. Ακόμη και τα ελάχιστα χρήματα που δίνονταν μέχρι το 2010, για αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργούνται, έχουν σταματήσει με ευθύνη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Δεν μας δίνουν πια ούτε καθρεφτάκια για ιθαγενείς!

Μετά από μισό και πλέον αιώνα δραστηριότητας της ΔΕΗ ο τόπος μας έχει καταστραφεί από τις επιλογές του κράτους να μην αποκαθιστά καμία περιβαλλοντική ζημία που έχει πραγματοποιήσει στο πλαίσιο της εξορυκτικής δραστηριότητας και της παραγωγής ενέργειας. Μέχρι χθες οι τοπικές κοινωνίες ζητιάνευαν λίγους οικονομικούς πόρους για να αμβλύνουν τις πληγές στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Σήμερα υπάρχει λαϊκή αγανάκτηση που εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε οργή. Ίσως είναι η μόνη λύση για να αντιληφθεί το κράτος – περιβαλλοντικός εγκληματίας και οι υπόλοιποι Έλληνες, ότι η ενέργεια κοστίζει και ότι οι λιγνιτικές περιοχές δεν βρίσκονται στο άλλο ημισφαίριο του πλανήτη.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό σε όλους ότι η σημερινή μονομερής ανάπτυξη είναι ο εφιάλτης της περιοχής, καθώς όταν εξαντληθούν τα αποθέματα λιγνίτη θα χάσει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες από την παραγωγή ενέργειας και θα απομείνει σαν στημένη λεμονόκουπα, με τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα, οικονομία που θα έχει καταρρεύσει, ανεργία σε επικίνδυνα ποσοστά και μία κοινωνία που δεν θα έχει δυνατότητα συνέχειας! Η μεταλιγνιτική περίοδος θα φέρει ανυπέρβλητα προβλήματα εάν δεν ληφθούν σήμερα μέτρα. Ουσιαστικά εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση η μεταλιγνιτική περίοδος θα είναι το τέλος των λιγνιτικών περιοχών και των κοινωνιών που ζουν σε αυτές!

Για τους λόγους αυτούς οι Δήμαρχοι των Ενεργειακών Δήμων κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου, για να προλάβουμε να αντιδράσουμε ως τοπικές κοινωνίες και μαζί με τη ΔΕΗ να καταφέρουμε να αντιστρέψουμε την καταστροφική αυτή πορεία.

Απαιτείται να αμβλυνθούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα και να πραγματοποιηθεί ολοκληρωμένος σχεδιασμός με σημαντικούς πόρους για την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών που συνέβαλαν τα μέγιστα στην ενεργειακή επάρκεια και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας για δεκαετίες.

Το σημαντικό είναι ότι δεν πρέπει να συσχετίζουμε τις απαιτήσεις μας με την οικονομική κρίση, διότι εάν δεν γίνουν αυτά σήμερα, που οι λιγνιτικές περιοχές έχουν διαπραγματευτική ικανότητα, δεν θα λυθούν ποτέ. Η πλειοψηφία των πόρων προέρχεται από τη ΔΕΗ και αφορά μέτρα που έπρεπε να έχουν ληφθεί εδώ και πολλά χρόνια. Είναι πόροι που η ΔΕΗ και η Ελληνική Πολιτεία χρωστάνε στις λιγνιτικές περιοχές!

Στο διεκδικητικό μας πλαίσιο έχουμε θέσει μία σειρά ζητημάτων που είναι αυτονόητα σε όλη την Ευρώπη, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά μέσα από τις διακρατικές μας συνεργασίες.

Δεν χρειάζεται να επεκταθώ σε θέματα όπως είναι η αύξηση του ανταποδοτικού τέλους για την εξομάλυνση περιβαλλοντικών και οικονομικών συνεπειών, η θέσπιση τέλους εξόρυξης λιγνίτη, η λήψη μέτρων για τα αιωρούμενα σωματίδια, η εύρυθμη λειτουργία βιολογικών καθαρισμών των εργοστασίων και η αποκατάσταση των εκτάσεων των παλιών ορυχείων και επαναπόδοση τους στις τοπικές κοινωνίες.

Όλα αυτά είναι αυτονόητα! Δυστυχώς όμως δεν έχουμε καμία απόφαση για την ικανοποίηση των αυτονόητων αιτημάτων μας, παρά μόνο διαβεβαιώσεις και πολιτικές υποσχέσεις. Πολιτικές υποσχέσεις που κανείς πια δεν τις λαμβάνει σοβαρά υπόψη, διότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, μετά από τόσες ανακολουθίες, έχει περιέλθει σε ανυποληψία!

Δεν τους πιστεύει κανείς και αυτό είναι θλιβερό!

Φίλες και φίλοι,

Πιστεύω ότι το μέλλον της περιοχής πρέπει να το οικοδομήσουμε χέρι με χέρι με τη ΔΕΗ, όμως μία ΔΕΗ που θα ακούσει πραγματικά την κραυγή αγωνίας που βγάζει ο τόπος. Μέχρι τώρα δεν την έχει ακούσει!

Εμείς έχουμε ξεκινήσει κάποιες σημαντικές δράσεις, όπως οι τηλεθερμάνσεις με βιομάζα σε όλα τα χωριά, που θα έχουν πολλαπλά αποτελέσματα για την τοπική οικονομία και κυρίως τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Έχουμε καταθέσει τις προτάσεις μας για δημιουργία μίας μεγάλης έκτασης θερμοκηπιακών καλλιεργειών σε αποκατεστημένες εκτάσεις παλιών ορυχείων, που θα θερμαίνονται με τηλεθέρμανση. Μάλιστα μπορεί να αναπτυχθεί τεχνητή γεωθερμία με την ανάπτυξη συστήματος από σερπαντίνες στα ορυχεία που αποκαθίστανται και το ζεστό νερό που θα παράγεται να θερμαίνει τα θερμοκήπια.

Ζητούμε μεγαλύτερη ευελιξία στο θεσμικό πλαίσιο για να προχωρήσουμε σε δράσεις παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέσω μία προνομιακής σχέσης, που ελπίζουμε ότι θα μπορέσουν να έχουν οι φορείς και οι πολίτες των τοπικών κοινωνιών με τη ΔΕΗ.

Όλα αυτά είναι ιδέες πρωτοποριακές για τη χώρα, που όμως θα συμβάλουν στην ανάσχεση του φαινομένου της ανεργίας και θα κινητοποιήσουν τις ενδογενείς οικονομικές δυνάμεις σε κλάδους παραγωγής που μπορούν να οδηγήσουν τον τόπο με ασφάλεια στη μεταλιγνιτική περίοδο.

Δεν μπορούμε να υλοποιήσουμε το σύνολο αυτού του σχεδιασμού μόνοι μας! Απαιτούνται ευρύτερες δυνάμεις και οπωσδήποτε απαιτείται η συμμετοχή του ισχυρού τοπικού κοινωνικού εταίρου, που είναι η ΔΕΗ.

Πιστεύω ότι η Πολιτεία και η ΔΕΗ οφείλουν πολλά στον λιγνιτικό άξονα και αυτές τις μισοκατεστραμένες περιοχές. Είναι καιρός να ανταποδώσουν τα οφειλόμενα και να σταματήσει η πορεία προς την πλήρη απαξίωση αυτού του τόπου που επί δεκαετίες στήριξε την ανάπτυξη της χώρας.

Σας ευχαριστώ!

Μάκης Ιωσηφίδης

Δήμαρχος Αμυνταίου &

Πρόεδρος Δικτύου Ενεργειακών Δήμων