Ο Γιώργος Λιάνης για τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο

Πέντε ξεχωριστές στιγμές του Θόδωρου Αγγελόπουλου
1. Ο Αγγελόπουλος πριν ξεψυχήσει πρόφερε το όνομα Φοίβη. Είναι το όνομα της αγαπημένης του γυναίκας, που ακόμα και σε αυτές τις δύσκολες ώρες ορισμένοι προσπάθησαν να τροχοπεδήσουν, με μανιακή ασέβεια, την τεράστια συμβολή της στη χιλιάκριβη ζωή και το έργο αυτού του σπουδαίου δημιουργού. Άνθρωποι λεγόμαστε όλοι, αλλά ορισμένοι, ακόμα και σε τέτοιες συντελικές ώρες, ξεκαθαρίζουν λογαριασμούς ταξιδεύοντας πάνω στα καρούλια του καιρού με προβιές και με λιθάρια…
2. Ο Αγγελόπουλος οσάκις επρόκειτο να γυρίσει καινούργια ταινία στεκόταν απέναντί της σαν να επρόκειτο να ανοίξει την Έβδομη Σφραγίδα. Σαν να επρόκειτο μέσα από αυτό το έργο να ακουστεί το σάλπισμα των Επτά Σαλπίγγων. Έτσι ακριβώς στο σιδηροδρομικό σταθμό του Αμυνταίου, με -15 βαθμούς, καλή ώρα σαν και τώρα, έβγαζε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι από ένα βαγόνι μέσα σε πυκνή ομίχλη και σε χιόνια παγωμένα τριγύρω γι’ αυτό το «μετέωρο βήμα», που ήταν  σε τόσο βαθιά σιγή σαν αυτή που περιγράφει στην «Αποκάλυψή» του ο Ιωάννης: «Και ώτε ήνοιξε την σφραγίδαν την εβδόμην εγένετο σιγή εν τω ουρανώ ως ημιώριον». Αυτή η αδράνεια της περίπου μισής ώρας, για να εκφραστεί το μυστήριο της θεϊκής Τιμωρίας, όπως γράφει ο Καρούζος, ήταν αντίστοιχη των όσων επακολούθησαν για πολλά χρόνια αργότερα στα ταραγμένα Βαλκάνια δικαιώνοντας τον Αγγελόπουλο.
3. Παραποτάμια περιοχή της Φλώρινας. Ο μικρός ποταμός Σακκουλέβας που διασχίζει την πόλη είναι παγωμένος. Για να γίνει το γύρισμα σπάνε τον πάγο για να φανεί το νερό. Απέναντι τα μεγάφωνα της Μητροπόλεως. Καταγγέλλουν τον «Διαβολόπουλο». Αλλοτινού καιρού και ξεχασμένες ιστορίες. Τα μεγάφωνα σε ξεκουφαίνουν. Ο Αγγελόπουλος ατάραχος, μ’ ένα τσιγάρο στο στόμα και με μια τραγιάσκα, στέκεται στην ακροποταμιά, μέσα σε μια πρόχειρη κατασκευή, και σαν υπνοβάτης μου λέει: «Κοίταξε τι καταπληκτικό είναι το σκηνικό που  έκανε ο Μικές». Το λέω, επειδή ακούγεται ότι δεν εκτιμούσε πολύ τους συνεργάτες του… Ο Μικές Καραπιπέρης είναι ο πρώτος που «έφυγε» από αυτή τη μεγάλη ομάδα.
4. «Πρέσπες - 2008». Στο νησάκι με τους 24 κατοίκους, στον Άγιο Αχίλλειο. Οι «Πρέσπες» σε τρίσβαθο χαμόγελο λουσμένες γιορτάζουν τα είκοσι χρόνια τους. Επίσημος προσκεκλημένος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας. Η Πρέσπα στα μεγαλεία της. Αγγέλισσα όμορφη. Όπου κι αν την κοιτάξεις βλέπεις κατάματα το Βυζάντιο, κατάματα την Παναγιά. Θεομητορική είναι η Πρέσπα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τιμάει εκείνο το βράδυ το μεγαλύτερο Έλληνα δημιουργό στην Έβδομη Τέχνη, το Θόδωρο Αγγελόπουλο. Ο πρώτος πολίτης της χώρας τιμάει άξια τον πρώτο πολίτη μιας δύσκολης τέχνης, όπως είναι ο κινηματογράφος. Ο Αγγελόπουλος παραλαμβάνει το βραβείο με αποφασιστικότητα και εξηγεί γιατί η Φλώρινα είναι η μούσα του. Κλείνει με τη φράση: «Έδωσα και πήρα χνάρια εδώ».
5. Όταν ο αείμνηστος Αυγουστίνος Καντιώτης, ο πυρφόρος ιεράρχης, εξαπέλυσε τον κεραυνό του αφορισμού για το Θόδωρο Αγγελόπουλο, η Φλώρινα διχάστηκε. Ένα κομμάτι φανατικό, το μικρότερο, ταυτίστηκε με τον Γέροντα. Η Μεγάλη Μάζα, χωρίς παρωπίδες και χωρίς δογματικές αλυσίδες, βρήκε τους τρόπους μέσα στον τότε υπάρχοντα κινηματογράφο να υψωθεί με αξιοπρέπεια εκεί που άρμοζε. Πιστεύω ότι εκείνη η ιστορία δεν ήταν τόσο σοβαρή όσο φάνηκε. Ο Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας ήθελε μιαν αναγνώριση. Και ο Αγγελόπουλος δεν την προσέφερε. Δεν τον είχε επισκεφθεί. Έκανε τα γυρίσματα της ταινίας σχεδόν στην αυλή της Μητροπόλεως. Ο καιρός δεν άφησε τίποτα από αυτή την υπόθεση. Η πραότητα του νέου Επισκόπου Φλώρινας, Θεοκλήτου, αλλά και το σύνολο της Εκκλησίας, άφησε το θέμα να χαθεί σαν μια αστραπή που έσβησε στον ορίζοντα. Για την ιστορία, όμως, και επειδή αγαπούσα το μαχητικό ιερωμένο Καντιώτη, θέλω να αναφέρω τη γνώμη του Νίκου Καρούζου γι’ αυτόν. «Θαυμάζω τους μαχητικούς ιερωμένους μας, είτε Πυρουνάκης το όνομά τους είτε Καντιώτης. Ο τελευταίος, μ’ ένα θαρραλέο ιχνογράφημα υπό τον τίτλο “Συγκρίνατε” έχει εκφράσει ορατά το παρόν της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Ο Ιησούς από τη μια μεριά “νίπτει τους πόδας των μαθητών και εκμμάσειν τω λεντείω ω ην διεζωσμένος”. Και ο μανδυοφόρος Επίσκοπος από την άλλη, ο φρικώδης νάρκισσος, ανάμεσα στις εδαφιαίες “μετάνοιες” ατυχών ιερέων και υπηρετών, υπαλλήλων της κοιλίας του». «Τι άλλο να προσθέσω σε αυτό το ιχνογράφημα», καταλήγει ο Καρούζος.
Για την ιστορία, ο Καντιώτης αναφώνησε και τότε το σύνηθες: «Εμετρήθης, εζυγίσθης και ευρέθης ελλιπής διά του Ευαγγελίου». Και η απάντηση που του εδόθη από την πόλη: «Δέσποτα, εμετρήθης, εζυγίσθης και ευρέθης ελλιπής διά του Συντάγματος».

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΑΝΗ